Is het nu menens met het klimaat? 4 eenvoudige en goede voornemens voor de planeet (en voor jezelf)

We weten allemaal hoe dat gaat met goede voornemens: in januari begin je er enthousiast aan, drie weken later blijft er niet veel van over. Maar het kan ook anders!

Hoe? Met goede voornemens die je meteen begint uit te voeren, maar wel op je eigen tempo, zodat je ze lang volhoudt. Denk aan gewoontes die je aanneemt, heel eenvoudige dingen die na een tijdje als een tweede natuur worden. Toch is de milieu-impact ervan groot genoeg om je te blijven motiveren. Dus dit jaar hou je die goede voornemens zeker een jaar vol (en waarschijnlijk veel langer).

Een beetje scrollen hier, een paar likes daar, af en toe wat posten … De sociale media zijn echte tijdverslinders. En wat minder bekend is: ze vervuilen! Gemiddeld zitten we elke dag 2u30 op Instagram, Facebook, TiktTok en andere media … En daarmee stoten we evenveel CO₂ uit als iemand die 1,4 km met de auto rijdt. Op een jaar leggen we dus 535 km af “met onze smartphone” en dan hebben we het nog maar alleen over de sociale media.

We vergeten het soms, maar het internet sleept een zware milieuballast met zich mee. Om het te laten functioneren, is een ontelbaar aantal toestellen voor dataopslag en -uitwisseling nodig: computers, datacenters, servers, kabels, antennes enz. En al die toestellen verbruiken energie. Als het internet een land was, zou het op twee na de grootste elektriciteitsverbruiker ter wereld zijn!

Elke e-mail die we versturen, elke zoekopdracht op Google, elk nummer dat we op Spotify beluisteren, vergroot onze koolstofvoetafdruk. Het internet stoot meer broeikasgassen uit (1,5 keer zoveel) als al het vliegtuigverkeer op aarde!

• Verstuur je 20 e-mails per dag? Op een jaar komt dat overeen met 1 000 km met de auto rijden.
• Zoek je 3 keer per dag iets op Google op? Dan heb je op een jaar tijd een vlucht Brussel-Berlijn genomen.

Op de onbetwiste eerste plaats van de digitale vervuilers staat video’s streamen, met liefst 1% van de wereldwijde CO₂-uitstoot.

• Een uurtje YouTube verbruikt evenveel stroom als je koelkast op een heel jaar.
• De 5 miljard views van het nummer Shape of You van Ed Sheeran? Ze komen overeen met het opgetelde jaarlijkse stroomverbruik van Tsjaad, Guinee-Bissau, Somalië, Sierra Leone en de Centraal-Afrikaanse Republiek.

We merken er weinig van, maar met al ons videobellen vervuilen we meer dan de vliegtuigen over de hele wereld!

Onze digitale vervuiling beperken is dus een uitstekend idee om “groener” te gaan leven, maar dat lukt alleen met duidelijke doelstellingen. Enkele tips:

• 24 u per week zonder internetverbinding, bijvoorbeeld op zondag;
• elke weekdag geen internet meer na 20 uur;
• strikt verbod om een smartphone, laptop, tablet of slim horloge mee te nemen naar de slaapkamer. ’s Avonds laat voor een scherm zitten is trouwens nefast voor een goede nachtrust!

Afkicken van het internet kan bijvoorbeeld door weer meer te gaan lezen. Boeken zijn veel beter voor de planeet, onze gezondheid en ons mentaal evenwicht. En wat is er mis met een leuk gezelschapsspelletje voor het hele gezin?

Er valt natuurlijk nog veel meer te bedenken om je kostbare tijd zinvol in te vullen, alleen, met je gezin of met vrienden. Een flinke boswandeling is een opkikker, niets is zo ontspannend als sporten, lekker (samen) koken maakt iedereen blij, enz. En dat doen we natuurlijk allemaal zonder ook maar één keer op een scherm te kijken!

Streaming helemaal laten vallen is misschien een stap te ver. Met deze tips verklein je in elk geval je koolstofvoetafdruk:

• Schakel op YouTube de functie “automatisch afspelen” uit.
• Gebruik wifi om met je smartphone op het internet te gaan in plaats van 4G of 5G.
• Speel (muziek)video’s in lage resolutie af of zelfs met alleen maar het geluid, want audiostreams vervuilen veel minder.
• Luister liever naar een (spannende, grappige, leerrijke, …) podcast dan video’s te bekijken.

Net zoals het internet veroorzaakt ook de kledingsector een enorme vervuiling. Qua uitstoot van broeikasgassen komt kleding op de 5e plaats. De meer dan 100 miljard kledingstukken die elk jaar wereldwijd verkocht worden (zo’n 60% meer dan in 2005) gaan gepaard met de uitstoot van 1,2 miljard ton CO₂ of 2% van de volledige werelduitstoot. Echt verrassend is dat niet, als je weet dat een jeans tot 65 000 km kan afleggen vóór ze in het winkelrek ligt en dat sommige grote fast fashion ketens de inhoud van hun rekken tot twintig keer per jaar vernieuwen. Bovendien heeft de koolstofvoetafdruk van textiel niet alleen met het transport te maken.

Ook de gebruikte materialen zijn problematisch. Polyester is de meestgebruikte vezel in de sector, maar deze kunstvezel is van aardolie gemaakt. In de wasmachine laat polyester microplastics vrij, die uiteindelijk in de oceaan terechtkomen. Elk jaar komt dat neer op een hoeveelheid microplastics van 50 miljard plastic flessen die je in zee zou gooien.

En katoen dan? Ook dat heeft dramatische gevolgen voor het milieu. De pesticiden die ingezet worden bij de teelt zijn sterk vervuilend en voor de katoenproductie is veel water nodig: voor één enkele fast fashion jeans zelfs het equivalent van 50 volle badkuipen. Om kleren te kleuren gebruiken fabrikanten ook veel giftige chemicaliën, die de waterecosystemen en talrijke diersoorten vernietigen. En dan hebben we het nog niet over de onmenselijke werkomstandigheden in veel textielbedrijven …

Te moeilijk? Gelukkig zijn er ook heel wat alternatieven om toch modieus door het leven te gaan. Daarmee bewijs je de planeet (en je portefeuille) een dienst.

• Voorrang aan vintage: ga op schattenjacht in de talrijke boetieks met tweedehandskleding. En vergeet evenmin websites als Vinted of de “pre-owned” afdeling van Zalando.
• Een tweede jeugd: herstel je oude kleren of hercombineer ze tot nieuwe ensembles. Niet zo handig of geen tijd? Doe een beroep op een naaister in je buurt.
• Hou een ruilbeurs: een voordelige, makkelijke én leuke manier om je garderobe op te frissen, met de kleren van je vrienden, broer of zus die dezelfde maat hebben.
• Huren: interessant als je een specifieke outfit nodig hebt voor een speciale gelegenheid (huwelijk, feest, ski enz.). Leuke adressen zijn Coucou in Brussel of BeCoquette.

Zit je helemaal door je voorraad heen en is modeshoppen niet meer te vermijden? Koop dan minder, maar beter en met kennis van zaken:

• Geef voorrang aan tijdloze basics van goede kwaliteit, dus kleren die je vaker en langer zult dragen.
• Ga shoppen in lokale en ethische winkels: kijk vooral uit naar Made in Belgium, maar ook in het (nabije) buitenland wordt veel milieuvriendelijke mode geproduceerd. Enkele ideeën om je op weg te zetten: Lesupermarket, Made & More, Ninety Percent, Reformation, enz.
• Wat het etiket je vertelt: bekijk zorgvuldig het etiket vóór je iets koopt en let vooral op de samenstelling (en het land van productie). Uiteraard kies je in de eerste plaats voor gerecycleerde materialen, maar ook natuurlijke en biologisch geteelde materialen zijn een must.
• Ga na of het merk inspanningen levert: ook hiervoor is het etiket nuttig. Kijk of het merk één of meer labels heeft behaald. Dit is een greep uit de meest betrouwbare milieuvriendelijke labels: GOTS, Europees Ecolabel, Organic Content standard (OCS 100), Oeko-Tex, Ecocert textile. Andere labels wijzen je op de verbintenissen van de bedrijven inzake sociale criteria (B-Corp, Fair Wear Foundation, Fairtrade) of dierenwelzijn (Peta approved vegan, RWS, RDS).

Sommige stoffen in de huishoud- en beautyproducten die we gebruiken, zijn uiterst schadelijk voor onze planeet en vooral voor de waterfauna en -flora. Fosfaten, oplosmiddelen en andere chemische stoffen (vaak gaat het om petroleumderivaten) komen in onze waterlopen terecht en uiteindelijk in zee. Maar ook … op onze huid! Ook veel stoffen in afwasmiddelen, douchegels en gezichtscrèmes zijn schadelijk voor onze gezondheid!

En wat meer is: deze producten doen ook de plasticberg massaal aangroeien. Al die plastic bussen, flessen en bidons komen al na één keer te zijn gebruikt in onze vuilniszakken terecht. Bovendien kosten de kant-en-klaar gekochte producten een fortuin in vergelijking met de huis-tuin-en-keuken middeltjes die je zelf bereidt.

• Bereid een efficiënt allround huishoudmiddel. Je hebt hiervoor maar enkele voordelige (liefst biologische) basisingrediënten nodig: gewone azijn, baksoda, sodakristallen, zwarte zeep, citroen en enkele etherische oliën. Je zal verbaasd zijn hoe goed dit product ontvet, keuken en badkamer reinigt en zelfs de vloer doet glanzen.
• Je eigen vloeibaar afwasmiddel maken? Dat kost je geen moeite en je gebruikt dezelfde ingrediënten. Breng een liter water aan de kook en voeg de zeep toe (in schilfers). Zet het vuur zachter en meng goed tot de zeep helemaal is opgelost. Neem van het vuur en voeg de baksoda, sodakristallen en etherische oliën toe. Giet na afkoelen in een glazen fles.

Als je zelf cosmetica bereidt, moet je wat zorgvuldiger te werk gaan. De juiste dosering is belangrijk en foute mengsels kunnen schadelijk zijn. Experimenteer dus niet en pas alleen betrouwbare en beproefde recepten toe.

• Voor gezichtsolie die je ’s ochtends en ’s avonds aanbrengt, gebruik je bijvoorbeeld 10 ml bio-rozenbottelolie, 20 ml bio-gel van aloë vera en een snuifje hyaoluronzuurpoeder. Op de website van het merk Bioflore vind je talrijke recepten om zelf cosmetica te bereiden.
• Nog een laatste tip: als je op zoek gaat naar gezonde producten, breng dan eens een bezoek aan een milieubewuste kruidenierszaak, zoals de e-shop Kazidomi.

De jaarlijkse vleesproductie op onze planeet bedraagt niet minder dan 323 miljoen ton. Resultaat: de veeteelt neemt 15% van de uitstoot van broeikasgassen voor zijn rekening! Ook de impact op de klimaatopwarming, de ontbossing en het waterverbruik is groot. Aan vlees eten hangt dus een zwaar prijskaartje, met runds- en lamsvlees als ongunstige uitschieters.

Een kilo rundsvlees komt bijvoorbeeld overeen met een CO₂-uitstoot van 27 kg. Varkensvlees haalt “maar” 12 kg en kip zelfs maar 6,9 kg. Beide laatste vleessoorten zijn weliswaar minder schadelijk voor het klimaat, maar vervuilen sterker het water. En om het nog eens over de runderen te hebben: voor een biefstuk van een kilo is er bijna 13 500 liter water nodig!

Het landgebruik voor veeteelt is al even problematisch. Wereldwijd dient bijna 70% van de landbouwgrond voor het weiden van vee of het telen van graangewassen om het vee te voederen.

De laatste jaren zien we weliswaar een dalende trend in de vleesconsumptie, maar een Belg eet jaarlijks gemiddeld nog altijd 70 kg vlees, of iets minder dan 200 gram … per dag! Terwijl een overdaad aan dierlijke eiwitten zeker niet bevorderlijk voor onze gezondheid is.

Onze suggesties:

• Organiseer thuis één, twee, drie of meer veggiedagen per week.
• Ga je graag buitenshuis tafelen? Doe dat dan één keer op twee in een vegetarisch of veganistisch restaurant en ontdek nieuwe smaken en geuren.
• Bereid één keer per week een recept met plantaardige vleesvervangers.

Een hele uitdaging en dus begin je er maar beter goed voorbereid aan. Er bestaan bijvoorbeeld apps die je aanmoedigen en ondersteunen (zoals Quit Meat) of je meer evenwichtige recepten laten ontdekken (Vegg’up).