Is CO2-neutraal zijn de oplossing voor de toekomst van de planeet?

Klimaatneutraliteit, -neutraal, ... We horen er regelmatig over praten. En dat is maar goed ook, want een maatschappij die minder CO₂ uitstoot, is wel degelijk mogelijk. Er bestaan namelijk (zowel technologische als gewoontegebonden) oplossingen om onze ecologische voetafdruk te verkleinen en de uitstoot van koolstofdioxide te beperken. We nemen de kwestie onder de loep aan de hand van 10 punten ...

CO₂ of koolstofdioxide is een reukloos en kleurloos gas. Het ontstaat wanneer samenstellingen op basis van koolstof verbranden (aardolie, kool, ...) of ontbinden (bomen, planten, ...). CO₂ is met andere woorden altijd al van nature uit aanwezig geweest in de atmosfeer, samen met andere broeikasgassen. Ze vormen een ‘dekentje’, zeg maar. Het probleem is dat menselijke activiteiten een aanzienlijke verhoging hebben veroorzaakt van de uitstoot van CO₂ en andere gassen, die zich hebben opgestapeld in de atmosfeer. Daardoor is het dekentje doorheen de jaren uitgegroeid tot een dik donsdeken. Deze opeenstapeling heeft het broeikaseffect vergroot, waardoor de aarde dreigt te veranderen in een snelkookpan.

CO₂ is niet het enige broeikasgas. Er zijn ook methaan (CH₄), ozon (O₃), distikstofoxide (N₂O) en gefluoreerde gassen (HFC, PFC, SF6). Allemaal zorgen ze ervoor dat de aarde opwarmt. CO₂ is daarbij niet het ergste gas, maar wel dat met het grootste volume.

CO₂-uitstoot kan zowel een natuurlijke als een menselijke oorzaak hebben.

Iets meer dan 40% van de natuurlijk geproduceerde uitstoot van koolstofdioxide ontstaat door de uitwisseling tussen de oceaan en de atmosfeer. Andere natuurlijke bronnen van plantaardige en dierlijke oorsprong omvatten ademhaling, bodemademhaling en ontbinding (28,56%). Ook vulkaanuitbarstingen behoren tot deze categorie (0,03%).(1)

De resterende 60% is te wijten aan de mens en zijn industriële, transport- en productieactiviteiten, alsook aan het gebruik van brandstoffen en aan de ontbossing.

We kunnen ons moeilijk 1 ton CO₂ voorstellen. Nochtans is dat de hoeveelheid die één iemand in een geïndustrialiseerd land gemiddeld elke maand produceert. Volgens het milieuadviesbureau CO₂Logic stoot elke Belg jaarlijks ongeveer 10 ton CO₂ uit.

1 ton CO₂, dat is het equivalent van ...

We geven tot slot nog even mee dat in één bol van het Atomium ongeveer 5 ton CO₂ zou passen (6).

CO₂ kan worden opgenomen door planten, de bodem en de oceanen. Het meest gekende voorbeeld is dat van planten die door fotosynthese koolstofdioxide opvangen en het gebruiken voor hun groei. Ook de oceanen absorberen CO₂. Daar wordt ze eveneens via fotosynthese vastgehouden door de algen en het fytoplankton. CO₂ wordt ook ontbonden in de koude zeeën door een fysisch proces. Deze vormen van absorptie zijn echter beperkt door de verzuring van de oceanen, de kleine ruimte voor herbebossing en door intensieve landbouw.

Er werden dan ook natuurlijke oplossingen voor CO₂-opslag uitgewerkt: herbebossing, regeneratieve landbouw en het kweken van algen.

Klimaatneutraliteit wordt bereikt wanneer de activiteiten van de mens nog maar een kleine hoeveelheid CO₂ uitstoten en wanneer deze uitstoot gecompenseerd kan worden, hetzij op een natuurlijke manier door middel van ‘koolstofputten’ (zie punt 4), hetzij artificieel door ‘negatieve emissietechnologieën’ (zie punt 6).

Zodra we klimaatneutraliteit gerealiseerd hebben, stijgt de concentratie in de atmosfeer niet langer en kan de opwarming van de aarde stabiliseren. Het gaat dus niet zozeer om de stopzetting van alle menselijke activiteiten die CO₂ uitstoten, maar eerder om een aanpassing en drastische vermindering ervan tot een niveau dat de verschillende grondgebieden kunnen absorberen. Dat evenwicht werd trouwens opgenomen in het Akkoord van Parijs in 2015.

Onderzoekers en bedrijven buigen zich over methodes waarmee CO₂ zou kunnen worden opgevangen en vastgehouden. CO₂-afvang en -opslag (CCS of Carbon Capture and Storage) vangt CO₂ op wanneer deze een centrale of fabriek verlaat, drukt de CO₂ samen en stuurt deze vervolgens onder druk naar oude afzettingen van koolwaterstoffen of naar geologische lagen. Als de fabriek in kwestie gebruik maakt van biomassa, wordt dit proces Bio Energy CCS of BECCS genoemd.

De DAC-techniek (Direct Air Capture) daarentegen zuigt lucht aan met gigantische ventilatoren, scheidt de CO₂ en gebruikt deze daarna voor verschillende taken: de productie van synthetische brandstoffen (door CO₂ te combineren met waterstof), injectie in serres om de rijping van groenten te versnellen, ...

Als we de gemiddelde temperatuurstijging op aarde echt willen beperken tot 2 °C ten opzichte van het pre-industriële tijdperk (1850-1900) en indien mogelijk zelfs tot 1,5 °C, blijft het hoofddoel – bovenop compensatie – zo veel mogelijk CO₂-uitstoot te vermijden.

De Europese Unie is trouwens sterke voorstander van klimaatneutraliteit tegen 2050, zoals vastgelegd in haar recentste routekaart, de Green Deal. Concreet betekent dit dat als we de doelstelling van 1,5 °C willen halen, we onze uitstoot moeten beperken tot 25 Gt/jaar tegen 2030 en tot 7 Gt/jaar tegen 2050 …

In 1990 – het referentiejaar – liepen de broeikasgassen van België op tot 146 miljoen ton aan CO₂-equivalenten, zonder koolstofputten (7). Tussen 2004 en 2014 deed zich een enorme daling voor. Sindsdien stagneert de uitstoot.

Om CO₂-neutraal te zijn, zou de uitstoot met 80 tot 95% moeten dalen ten opzichte van het emissieniveau van 1990. In februari 2020 keurden de federale overheid en de drie gewesten na lange discussies een strategie voor 2050 goed: een routekaart. Hun document omvat echter geen enkele gemeenschappelijke doelstelling. Het is eerder een opsomming van de maatregelen die elke entiteit beloofd heeft te treffen.

Bron: Klimaat.be

Voorbeelden van projecten onder leiding van ENGIE? Gebruikmaken van huishoud- en industrieel afval als een groene energiebron om stedelijke warmtenetwerken te bevoorraden. Of de ecologische voetafdruk verkleinen dankzij biomassa en de productie van biogas.

Als de praktijken voor de industrie, de landbouw en de afvalverwerking niet veranderen, zal er altijd niet te verlagen uitstoot blijven. Er lopen echter onderzoeken om projecten te ontwikkelen die de CO₂ afkomstig van de industrie opvangen en opwaarderen.

De trein of bus nemen, korte verplaatsingen te voet of met de fiets afleggen, carpoolen of kiezen voor een elektrische, hybride of zelfs een waterstofauto, autodelen uitproberen, ecologisch reizen door bijvoorbeeld frequente vliegtuigreizen te vermijden, ...

Plastic verpakkingen links laten liggen, composteren, je verbruiksgewoonten in de gaten houden, zo weinig mogelijk in de restafvalzak gooien die in de verbrandingsoven eindigt, ... Het zijn slechts enkele tips om te evolueren naar zero waste.

Duurzame bouwmaterialen kiezen, ‘bijna energieneutraal’ bouwen, doeltreffend isoleren, je verwarmingsketel vervangen, zonnepanelen installeren, je elektrische zelfverbruik verhogen, duurzame materialen gebruiken, een zonneboiler installeren, kiezen voor een warmtepomp, zelf elektriciteit produceren, compulsief kopen vermijden, de deeleconomie stimuleren, ... Deze tips dragen stuk voor stuk bij tot meer klimaatneutraliteit.

_Bronnen:

_{(1) IPCC Fourth Assessment Report: Climate Change 2007, Intergovernmental Panel on Climate Change; https://votreimpact.org/gaz-a-effet-de-serre/sources-de-co2
(2) https://www.ecoconso.be/fr/Qu-est-ce-qu-une-tonne-de-CO2+&cd=3&hl=fr&ct=clnk&gl=be 
(3) https://energieplus-lesite.be/theories/consommation-energetique/les-emissions-de-polluants-liee-a-la-consommation-energetique/
(4) https://corporate.engie-electrabel.be/nl/lokaal-producent/
(5) https://www.bilans-ges.ademe.fr/documentation/UPLOAD_DOC_FR/index.htm?viandes_et_produits_a_base_de_.htm
(6) https://calculator.co2logic.com/calculator/home.aspx?CL=NL
(7) https://www.climat.be/2050/files/5715/8037/9114/VisionAndStrategicWorkstreamsForADecarbonisedBelgiumBy2050.pdf
(8) http://www.ecoconso.be/fr/content/gaspillage-alimentaire-combien-de-nourriture-gaspille-t}