Water verwarmen - met zonlicht of thermodynamisch?

Hoewel een individuele zonneboiler (of CESI) en een warmtepompboiler (ook wel thermodynamische waterverwarmer genoemd) allebei dienen om water te verwarmen, zijn ze voor de rest sterk verschillend, inzake werking, voordelen, prijs en rentabiliteit. Je doet er dus goed aan om je grondig te informeren vóór je zo’n systeem aanschaft, kwestie van de juiste keuze te maken. We leggen je uit welke technologie in jouw geval de voorkeur verdient, zowel technisch als financieel.

De term “waterverwarmer” laat er geen twijfel over bestaan: beide toestellen hebben dezelfde functie, meer bepaald sanitair warm water voor je woning produceren. Andere gemeenschappelijke kenmerken: ze zijn onmisbaar en slaan het warme water op in een voorraadvat. Daar staat het tot je beschikking, voor de keuken, om te wassen en te douchen, maar soms ook voor vloerverwarming of zelfs voor een zwembad. En nog iets belangrijks: ze maken allebei gebruik van een hernieuwbare energiebron, maar niet dezelfde! Voor het ene systeem gaat het om zonne-energie, voor het andere om thermodynamische energie. Dat leggen we even uit.

We beginnen met de zonneboiler. Die maakt gebruik van zonnestralen om je woning te voorzien van sanitair warm water. Wat betekent dit concreet? Eén of meer zonnecollectoren op het dak van je huis vangen de zonnestralen op en zetten die om in warmte (thermische energie). Een warmtegeleidende vloeistof in de buizen van de collector brengt de warmte naar het voorraadvat. Daar geeft de vloeistof calorieën af aan het sanitair water, dat wordt opgewarmd tot 60°C. En als de vloeistof weer koud is, herbegint de hele cyclus. 

Belangrijk: hou er rekening mee dat een zonneboiler niet functioneert als er helemaal geen zon is, dat wil zeggen in de winter en op donkere dagen. Je hebt dus nog een ander verwarmingstoestel nodig (combiketel, warmtepomp, voorraadvat op elektriciteit of gas, enz.) dat de taak van de zonneboiler af en toe overneemt, zodat je nooit zonder warm water zit. Het overschakelen gebeurt automatisch.

Een warmtepompboiler heeft helemaal geen zon nodig. Hij maakt gebruik van de thermische energie in de omgevingslucht en een beetje elektriciteit. Eigenlijk gaat het om een lucht-waterwarmtepomp die gekoppeld is aan een voorraadvat. Hoe werkt het? Het systeem haalt de warmte uit de buitenlucht (soms de lucht in je woning) om je sanitair water op te warmen. In dit artikel leggen we je alles van naaldje tot draadje uit.

Net zoals een zonneboiler heeft ook een warmtepomp een extra warmtebron nodig (op elektriciteit), maar die heb je pas nodig als het buiten heel koud wordt (minder dan 10°C). En wat dit systeem helemaal interessant maakt: je kunt je warmtepompboiler combineren met je zonnepanelen, zodat je nog meer bespaart.

Het voornaamste voordeel van een zonneboiler? Dat hij milieuvriendelijk is! Hij gebruikt immers een schone, onuitputtelijke en gratis energiebron: de zon. Het is ook een robuust en betrouwbaar toestel dat weinig onderhoud vraagt. De overheid helpt je ook met allerlei steunmaatregelen om er een te kopen, maar daarover later meer.

En een warmtepompboiler? Die biedt nog meer voordelen! Om te beginnen is hij ook milieuvriendelijk, want een warmtepomp gebruikt warmte uit de omgevingslucht en dat is ook “groene” energie. Bovendien is zo’n waterverwarmer een slimme keuze voor je portefeuille, want met de nieuwste modellen mag je je rekening om warm water te produceren door drie delen! Technisch kan het perfect om een warmtepompboiler te combineren met zonnepanelen (voor nog meer besparingen), maar ook met een gascondensatieketel of mazoutketel. Bovendien is de installatie van zo’n systeem vrij eenvoudig en snel uit te voeren.

Een perfect systeem is natuurlijk niet van deze wereld … Een zonneboiler is minder efficiënt in de winter, gewoon omdat de zon dan minder schijnt. En wat ook sterk in het nadeel van dit toestel spreekt, is de prijs! Ook al levert de boiler je dagelijks besparingen op, je kunt hem niet het hele jaar gebruiken. Op winterse en donkere dagen heb je de hulp van een andere warmtebron nodig. Daar lees je verderop in dit artikel meer over.

De nadelen van een warmtepompboiler zijn op drie vingers te tellen: het toestel produceert geluid, het duurt langer om het water op te warmen en je hebt er nogal wat plaats voor nodig in huis. Je installeert zo’n waterverwarmer bij voorkeur in een niet-verwarmd lokaal van ongeveer 20 m³.

Laat je bij je keuze niet alleen leiden door de prijs, maar toch we kunnen er niet omheen: een zonneboiler is duurder en minder rendabel dan een warmtepompboiler.

Hou rekening met een investering van 4500 tot 6000€ (inclusief btw en installatie) voor een zonneboiler die groot genoeg is voor een gezin van vier personen. Dat betekent een zonnecollector met een oppervlakte van 3 tot 5 m² en een voorraadvat van 200 tot 300 liter. De gewesten (en sommige gemeenten) helpen je om je investering rond te krijgen met premies die in Vlaanderen maximaal 3300 € bedragen, in Brussel 2500 tot 3500€ en in Wallonië 1050 tot 6300€. In een ander artikel op onze blog vertellen we je meer over de “verwarmingspremies”.

Financieel is de warmtepompboiler aantrekkelijker dan zijn neefje, de zonneboiler, want je betaalt er 2500 tot 5000€ voor (inclusief btw en installatie). Bovendien springen de gewesten je ook voor de aanschaf van dit toestel bij, met 900 en 1620 € in Vlaanderen, 1400 tot 1600€ in Brussel en 700 tot 4200€ in Wallonië.

Ook de federale regering levert een bijdrage, tot eind 2024. Voor beide technologieën geldt immers een tijdelijke btw-verlaging: eigenaars van woningen die jonger zijn dan 10 jaar betalen 6% btw in de plaats van 21%.

Niet echt verwonderlijk, gezien zijn lagere prijs: de investering in een warmtepompboiler heb je sneller terugverdiend, op minder dan 4 jaar, soms zelfs op 2 jaar (afhankelijk van je gewest). Maar dat heeft ook te maken met de aanzienlijke energiebesparingen die dit toestel oplevert. Als je een toestel met een inhoud van 200 liter gebruikt, bespaar je in vergelijking met een klassieke elektrische waterverwarmer tot 75% energie, dus ongeveer 900 kWh per jaar, wat op je eindafrekeningsfactuur overeenstemt met … 250€!

De terugverdientijd van een zonneboiler hangt af van een hele reeks factoren (de reële kostprijs, de grootte van de installatie, de bijverwarming, de besparingen ten opzichte van de eerdere toestand, enz.). Hou rekening met 8 tot 20 jaar. Maar afhankelijk van je situatie kan dit milieuvriendelijke systeem toch de moeite waard zijn, want het heeft een levensduur van 25 tot 30 jaar.

Nu weet je alles over beide milieuvriendelijke systemen voor de productie van sanitair warm water … of toch bijna! Want er zijn nog enkele technische elementen die je keuze zouden kunnen beïnvloeden.

Bij een zonneboiler is het aantal uren zonneschijn uiteraard van kapitaal belang. In België mag je erop rekenen dat de zon voldoende schijnt om 50 tot 70% van je sanitair water te verwarmen, als … de omstandigheden ideaal zijn! Het rendement van het toestel hangt af van verschillende factoren:

• het type collector op je dak en de oppervlakte ervan,
• de grootte van het voorraadvat,
• de oriëntatie van je dak. Pal op het zuiden is ideaal. Als de collector op het oosten of westen is gericht, daalt het rendement van je installatie met 20%,
• de helling van de collector. Een hellingshoek van 35° ten opzichte van de horizon is ideaal, maar ook met een verticaal tegen de gevel aangebrachte collector zijn goede resultaten mogelijk,
• de ligging van je woning in het land speelt ook een rol!

Je berekent eenvoudig zelf het “zonnepotentieel” van je dak met de volgende tools, per gewest: in Vlaanderen, in Brussel en in Wallonië.

En wat zijn de technische beperkingen van een warmtepompboiler? Eigenlijk geen, behalve wat je hierboven al kon lezen (geluid, vrij omvangrijk, opwarmingstijd). Met zo’n waterverwarmer maak je dus in elk geval een milieuvriendelijke en voordelige keuze!

Meer weten? Lees dan ons artikel over warmtepompboiler en onze praktische gids om je verwarmingssysteem te kiezen.