Klimaatvriendelijker op vakantie gaan, het kan
Vliegen naar je vakantiebestemming was tot voor kort heel gewoon. Maar de tijden veranderen en we beseffen steeds meer dat hoe we leven gevolgen heeft voor het klimaat en het milieu. Vooral vliegtuigreizen komen daarbij in het vizier. Dat is terecht, want de uitstoot van de luchtvaart vertegenwoordigt 2 tot 3% van de totale wereldwijde uitstoot. Per passagier en per afgelegde kilometer stoot een vliegtuig tussen 145 en 285 g CO2 uit. Daarmee is het een van de meest vervuilende transportmiddelen: een vliegtuig stoot 45 keer meer CO2 uit dan een hogesnelheidstrein en 10 keer meer dan een bus. Heen en terug Brussel-New York veroorzaakt per passagier een ton aan CO2-uitstoot, dat is bijna evenveel als de volledige jaarlijkse uitstoot waarop ieder van ons “recht heeft” om de klimaatdoelstellingen te bereiken.
Dat we nu anders tegen vliegtuigreizen aankijken, bewijst “flygskam”. Dit van oorsprong Zweedse begrip verwijst naar de schaamte die we voelen als we het vliegtuig nemen. In 2019 verklaarde 10% van de Belgen dat ze weigeren om nog langer het vliegtuig te nemen. En nog eens 28% zei dat ze door de klimaatuitdaging anders tegen vliegvakanties aankijken. En dus luidt de vraag: hoe verzoen je een onbezorgde vakantie met maximale zorg voor de planeet? Dat je om milieuvriendelijk te reizen al snel bij de elektrische auto uitkomt, is niet zo verwonderlijk.
Vakantietrip met je elektrische auto
1. Kies een geschikte wagen
Als je begint aan een traject van meerdere honderden kilometers staat één vraag centraal: waar kun je onderweg je auto opladen? Je wilt immers in geen geval met een lege batterij aan de kant van de weg staan. Met welke auto je rijdt, is daarbij doorslaggevend. Naar het zuiden van Frankrijk snorren in een Renault Twingo ZE of een Tesla Model 3 maakt een wereld van verschil. Als je niet om de vijf minuten wilt stoppen, gebruik je een elektrische auto met een lithium-ionbatterij die groot genoeg is om je minstens 400 km ver te brengen. De huidige modellen bieden je op papier een WLTP-actieradius (de Europese norm) van 150 tot 700 km, maar in de praktijk mag je daar gerust 20 tot 30% aftrekken voor de reële actieradius.
2. Bereid je reis goed voor
Afhankelijk van de afstand naar je bestemming moet je één of meer tussenstops inlassen om je auto op te laden. Gratis apps als Chargemap et ABRP zetten je al een heel eind op weg … Een paar keer klikken en je krijgt een helder overzicht van je reisroute, de laadpalen die je onderweg tegenkomt (op basis van jouw auto, stekkertype, enz.) en de vereiste laadtijd. Natuurlijk heb je er alle belang bij om zoveel mogelijk snellaadstations uit te kiezen (als je auto daarvoor geschikt is). Die hebben een vermogen van minstens 50 kW, zodat je snel weer op weg bent. Rij je met een Tesla? Dan hoef je nog minder geduld te hebben: de superchargers van het merk (wereldwijd meer dan 30 000 laadpunten) voegen op nauwelijks 15 minuten liefst 275 kilometer rijbereik toe!
Maar er is één planningsdetail dat je niet uit het oog mag verliezen: vooral tijdens de schoolvakanties is de kans groot dat je langs de grote verkeersaders flink moet aanschuiven om een vrije laadpaal te vinden! Hou daar rekening mee om de vakantiesfeer niet te verpesten. Maak er een aangename pauze van, om een hapje te eten, de benen even te strekken, een spelletje te spelen met de kinderen of de omgeving te verkennen. Of blijf zelfs ter plaatse overnachten. Zeker tijdens je vakantie telt niet alleen de eindbestemming, maar ook al het moois dat er onderweg te beleven valt.
3. Laad slim op
Laadstations opzoeken die geschikt zijn voor jouw wagentype is één zaak, maar je kan ook “slim” opladen als je rekening houdt met allerlei andere elementen. Om te beginnen is het een goed idee om vóór je vertrekt vol te “tanken” en maximaal te profiteren van “jouw” zonne-energie. Laat onderweg je resterende rijbereik nooit onder de minimumdrempel van 50 tot 80 km zakken. Dan hoeft het angstzweet je niet uit te breken als er een probleem zou zijn met de geplande laadpaal.
Verder moet je “op het juiste moment” opladen. Een laadpaal is immers maximaal efficiënt als het resterende rijbereik van je auto tussen 20 en 80% ligt. In de praktijk betekent dit slim “jongleren” met je geplande oplaadhaltes. Laad bijvoorbeeld je batterij maar tot de helft van haar capaciteit aan een “trage” paal, zodat je net voldoende rijbereik hebt tot aan een snellaadstation verderop. En in plaats van langs je route zo’n snellaadstation voorbij te zoeven, zou je daar kunnen halt houden om snel even bij te tanken, ook als je batterij nog niet leeg is. Slim rekenen is dus de boodschap!
4. Vertrek met het juiste betaalmiddel
Deze tip is van kapitaal belang: aan een laadstation heb je niets aan je bankkaart. Elk oplaadnetwerk hanteert immers een eigen betaalmethode. Kijk dit goed na vóór je vertrekt, want anders sta je ter plaatse met de handen in het haar en een lege batterij. Gelukkig bestaan er ook multi-netwerkkaarten die aan de meeste Europese laadpalen functioneren. Schaf je dus ruim vóór je vakantie begint zo’n magische kaart aan die alle laadpalen ontgrendelt, gewoon voor je gemoedsrust.
Met welk oplaadbudget moet je rekening houden? Moeilijk te zeggen, want de prijzen lopen sterk uiteen. Wel is het zo dat snellaadstations bijna altijd de duurste zijn, zeker in vergelijking met de gewone laadpalen. Je betaalt voor snelladen waarschijnlijk ook meer dan wanneer je diesel zou tanken, hoewel dat natuurlijk afhangt van de brandstofprijzen. In 2021 bedroeg de gemiddelde prijs van een kilowattuur in België 0,35 € aan een “trage” openbare laadpaal, maar 0,65 € om met 50 kW op te laden en zelfs 0,90 € aan de snelste laadstations. Met andere woorden: hoe meer haast je hebt, hoe duurder je reis uitvalt.
5. Pas je rijstijl aan
Net zoals bij een auto met verbrandingsmotor is je elektrisch verbruik sterk afhankelijk van je rijstijl. Hoe voorzichtiger je omspringt met het gaspedaal, hoe minder vaak je moet opladen. Hou bijvoorbeeld op de autosnelweg zo constant mogelijk 110 km/u aan (voor zover dat kan door snelheidsbeperkingen, natuurlijk). Nog zuiniger rijden? Zet dan bijvoorbeeld de airco en zetelverwarming uit.
6. Kies de “juiste” bestemming
Als je favoriete vakantiebestemming ergens in West- of Noord-Europa ligt, riskeer je niet snel zonder energie te vallen. In Nederland en Scandinavië, in Duitsland of Oostenrijk staan er voldoende laadpalen, vrijwel over het volledige grondgebied. Ook in Frankrijk en Zwitserland hoef je nooit ver te rijden naar een laadpaal. Maar meer naar het zuiden, in Italië, Spanje, Portugal of Griekenland is het opletten geblazen en moet je je trajecten nog zorgvuldiger voorbereiden. Wat je bestemming ook is, als je langs het Oost-Vlaamse Rodenhuize rijdt, dan mag je niet vergeten om daar het eerste ultrasnelle laadstation met stroom van lokale windturbines uit te testen.
Kies onderweg of op je bestemming voor logies met een eigen laadpaal. Steeds meer hotels en campings bieden deze service aan hun klanten. Op Airbnb en Booking kun je de aanwezigheid van een laadpaal zelfs als selectiecriterium ingeven. Check vóór je vertrek in elk geval welke oplaadmogelijkheden er op je bestemming zijn, bijvoorbeeld aan supermarkten, want die ga je zeker nodig hebben!
Welke alternatieven voor een elektrische auto?
1. Met de trein zou je er al zijn!
Dit is waarschijnlijk het minst vervuilende transportmiddel om over grote afstanden te reizen en ongetwijfeld ook een van de aangenaamste. De trein stoot gemiddeld 50 keer minder CO2 uit dan een auto met verbrandingsmotor en 80 keer minder dan een vliegtuig! En zelfs als je het milieu buiten beschouwing laat, is de trein een uitstekende manier om “anders” te reizen. Laat je zachtjes (en tegen hoge snelheid) meevoeren, geniet volop van het uitzicht, neem je tijd om nieuwe streken te ontdekken en overweeg … dat je nooit in de file moet staan.
Je hebt in Europa bovendien de keuze uit tientallen mythische trajecten, korte en lange, om zowel overdag als ’s nachts te reizen. Enkele voorbeelden, het ene al exotischer dan het andere:
- de Swiss Glacier Express om de Alpen te ontdekken zoals je ze nog nooit gezien hebt, over een lengte van bijna 300 km,
- de Trinichellu om Corsica te doorkruisen,
- de Transcantabrico over heel het noorden van Spanje,
- de West Highland Line om vier dagen lang Schotland te verkennen,
- de internationale nachttrein Trenhotel die Spanje, Portugal en Frankrijk verbindt,
- de ÖBB Nightjet-treinen die tussen talrijke steden in Oostenrijk, Duitsland, Italië en Zwitserland rijden,
- de Berlin Night Express, rechtstreeks van Berlijn naar de Zweedse stad Malmö.
2. Reis trager met de fiets
Is reizen met de fiets alleen weggelegd voor sporters en avonturiers? Absoluut niet! Steeds vaker zie je hele gezinnen Europese streken verkennen op hun tweewielers. Zet je fietsen in het dichtstbijzijnde station op de trein en laad ze weer uit in de buurt van je favoriete bestemming in België, Frankrijk of Nederland. Je beleeft meer dan een ontspannen vakantie: met elke kilometer die je al fietsend aflegt, doe je onvergetelijke herinneringen op met het hele gezin. Deze goedkope manier van reizen biedt je de financiële ruimte voor mooie overnachtingen, om je vakantie zo comfortabel mogelijk te maken. Voor korte trajecten of lange afstanden gaat er niets boven EuroVelo, het uitgebreide Europese fietsnetwerk, om het oude continent op je eigen tempo te ontdekken.
3. Doe aan carpoolen of neem de bus
Toegegeven, op deze manieren reizen betekent wel fossiele brandstoffen gebruiken, maar je vermindert toch je koolstofvoetafdruk. Op diverse platformen voor voertuigdelen, zoals BlaBlaCar of Carpool, vind je leuke vakantietrajecten. Volgens de website van het Franse bedrijf BlaBlaCar, dat niet minder dan 22 landen bestrijkt, hebben in 2019 liefst 100 000 Belgen autodelen gebruikt om op vakantie te gaan.
Is de bus je favoriete vervoermiddel? Het aanbod van verscheidene maatschappijen is vrij uitgebreid en vaak verrassend voordelig. Koploper is het Duitse bedrijf FlixBus, een van de grootste van Europa, met meer dan 2500 bestemmingen in 37 landen. Om je reis te plannen en het “juiste” vervoer van punt A naar punt B te kiezen, kun je terecht op de reisplanner Rome2Rio.
4. Soms is het vliegtuig … niet te vermijden
Jezelf met een schuldgevoel opzadelen telkens wanneer je door de lucht reist, is nergens goed voor. Op sommige bestemmingen geraak je anders gewoonweg niet. Maar we kunnen wel rekening houden met de gevolgen van onze keuze. Bijvoorbeeld door minder vaak het vliegtuig te nemen en er dan een langere vakantie van te maken. Of door meerdere vervoermiddelen te combineren en niet alleen met je reisbudget rekening te houden, maar ook met je klimaatafdruk.
Maak je een vliegreis voor je vakantie? Check dan eerst wat de meest “efficiënte” vluchten zijn. Het soort traject, de bezettingsgraad van het vliegtuig, de maatschappij en het tijdstip waarop je vliegt, beïnvloeden stuk voor stuk de energie-efficiënte van je reis. De Duitse NGO Atmosfair heeft bijvoorbeeld een ranglijst van de meest “milieuvriendelijke” maatschappijen opgesteld (jammer genoeg dateert ze van 2018). Nog een tip om milieuvriendelijker te vliegen: neem zo weinig mogelijk bagage mee. Volgens Air France bespaart elke kilo die minder mee aan boord wordt genomen 69 ton CO2 aan uitstoot per jaar. En uiteindelijk kun je altijd nog aan “koolstofcompensatie” doen, via websites als Greentripper of Greenseat, die je bijdrage investeren in duurzame en milieuvriendelijke projecten.
En als afsluiter: Lonely Planet publiceerde onlangs de reisgids “Low Carbon Europe”, om (bijna) koolstofvrij te reizen!
