Een warmtepomp plaatsen? Denk eerst na over deze 9 vragen

Weet je hoe een warmtepomp werkt? Dit type apparaat haalt warmte uit de omgeving (lucht, aarde of water) om je woning te verwarmen en sanitair warm water te produceren - of zelfs om je interieur te koelen (dat zijn de 'omkeerbare' modellen). Dit is dus een uiterst ecologische oplossing, want 80% van de productie gebeurt op basis van hernieuwbare energie (omgevingslucht, bodem, water), terwijl de resterende 20% op elektriciteit werkt.

Water-water, lucht-water, bodem-water of lucht-lucht: er bestaan diverse modellen van warmtepompen, elk met zijn eigen beperkingen, voor- en nadelen. In dit artikel op onze blog worden ze toegelicht. De benamingen verwijzen eerst naar de energiebron en vervolgens naar de wijze waarop de warmte wordt overgebracht. 'Bodem-water' betekent dus dat het apparaat zijn calorieën uit de aarde haalt en dat die warmte vervolgens via een gesloten watercircuit naar je radiatoren wordt overgebracht. 

Je beslissing om een warmtepomp te installeren hangt af van meerdere factoren, zoals de beschikbare energiebronnen rond je woning, het type installatie en het benodigde thermische vermogen. Maar over een warmtepomp moet goed worden nagedacht, want dit systeem is niet voor elke woning en elke omgeving geschikt. Zo ontdek je welke oplossing bij je past …

Dit is de belangrijkste vraag! Want als je woning niet volgens een hoge prestatiestandaard is geïsoleerd, is deze optie niet de meest geschikte voor jou. Om deze vraag te beantwoorden, ga je na wat de EPB van je woning is. Is dat E of F, zoals voor het meeste vastgoed in België, dan is een warmtepomp geen goed idee. Via het dak, de zolder of de ramen gaat warmte verloren, waardoor het rendement van de warmtepomp niet optimaal is en je elektriciteitsfactuur zal stijgen.

Daarom is dit type apparaat vooral aanbevolen bij uitgebreide renovatiewerken of voor nieuwbouwprojecten. Voor oude of onvoldoende geïsoleerde huizen is de warmtepomp wel een mogelijkheid, maar dan in een hybride vorm, dat wil zeggen gecombineerd met een ketel op aardgas die automatisch inschakelt wanneer nodig.

Voordat je van start gaat, is een professionele diagnose van je woning meer dan aanbevolen. Het doel: een aangepast systeem kiezen dat vooral ook is afgestemd op het pand als het gaat om vermogen, je behoeften (verwarming, sanitair warm water), het te verwarmen volume (grootte van de vertrekken, plafondhoogte enz.), de ligging van de woning enz. Want als het vermogen van je warmtepomp te laag is, warmt je huis niet voldoende op en is bijverwarming nodig, met de extra kosten die daarbij horen. En als de warmtepomp te krachtig is, is de aankoopprijs hoger en verbruikt hij te veel elektriciteit, wat je energiebudget niet ten goede komt.

Bij bepaalde soorten warmtepompen moet een buiteneenheid worden geïnstalleerd, beschermd tegen zon en wind. Afhankelijk van je type woning kan dit problemen opleveren (appartement, rijwoning enz.). Ook kan toestemming van de mede-eigenaars vereist zijn. Ook binnen je woning is voor de warmtepomp meestal een klein vertrek nodig, dat van goede geluidsisolatie moet worden voorzien.

Bodem-waterwarmtepompen (geothermie) en water-waterwarmtepompen halen warmte uit respectievelijk de bodem en het nabijgelegen grondwater. Je begrijpt dus wel dat deze opzet niet voor elke woning geschikt is. Je moet over een vrij groot terrein beschikken of er moet behoorlijk diep gegraven kunnen worden. Is dat niet het geval, dan kun je deze types warmtepompen vergeten ...

De warmtepomp presteert nog beter in combinatie met een installatie op lage temperatuur, dat wil zeggen een systeem waarin het water een temperatuur heeft van 35 °C tot 55 °C. Bij een klassieke centrale verwarming is dat 75 °C tot 85 °C. Vloer- en muurverwarming werken bij lage temperatuur, evenals lagetemperatuurradiatoren. Deze configuratie bespaart energie, maar werkt niet met een lucht-luchtwarmtepomp, want die gebruikt ventilo-convectoren om de warmte te verspreiden.

Een warmtepomp kan gemakkelijk worden gebruikt om je oude ketel te vervangen, waarbij je centrale verwarmingsradiatoren worden gebruikt. Maar als je een recente gasverwarmingsketel in huis hebt, is vervanging misschien niet de moeite waard. Want gas blijft een verstandige, doeltreffende, duurzame en zuinige keuze voor de verwarming.

Als de temperaturen regelmatig diep onder het vriespunt duiken (kouder dan -5 °C), dan kan het energieverbruik van je lucht-luchtwarmtepomp hoog en dus duur uitvallen. Geen wonder, want dit systeem haalt zijn calorieën uit de omgevingslucht en werkt in zulke omstandigheden dus minder goed. Afhankelijk van je geografische ligging (klimaat, hoogte, waargenomen temperaturen) kan het dus verstandiger zijn om te kiezen voor een geothermische warmtepomp (bodem-water of water-water), die warmte uit de bodem haalt of grondwater. Zo eenvoudig is het natuurlijk niet, aangezien men niet altijd de "technische" mogelijkheid heeft om voor geothermische energie te kiezen, gezien de vereisten inzake buitenruimte en warmtelevering (zie vraag 4).

Ook deze vraag is je aandacht waard. Want met zonnepanelen kun je je warmtepomp van gratis groene stroom voorzien. Een warmtepomp haalt gemiddeld 20% van zijn energie uit elektriciteit. Een positief extraatje voor je portefeuille en voor de planeet…

Een warmtepomp is nog relatief duur, maar veel hangt af van het type toestel, de configuratie van je huis enz. De lucht-luchtmodellen zijn het minst duur: tussen 5000 en 10 000€. Voor de andere types moet je uitgaan van 15 000 tot 20 000 euro. De gewesten stellen subsidies ter beschikking voor de aankoop van dit type apparaten. Die subsidies kunnen meerdere duizenden euro's bedragen. Meer informatie over deze verwarmingspremies per gewest vind je op onze blog.

Aarzel je nog? Of twijfel je tussen meerdere systemen? Ketels op gas, stookolie, pellets of biomassa, hybride ketels of micro-warmtekrachtkoppelingssystemen, elektrische verwarming, warmtepomp of zonneboiler: wil je meer weten over de verschillen tussen al deze verwarmingssystemen? In dit artikel zetten we alles op een rijtje.

Meer informatie nodig? Download ons gratis e-book. In deze verwarmingsgids vertellen onze verwarmingsadviseurs je alles over welke verwarmingssystemen er bestaan, wat hun voor- en nadelen zijn en waar je rekening mee moet houden bij het maken van je keuze.