Windturbines: 12 dingen die je (misschien) altijd al hebt willen weten

Windturbines gebruiken de kracht van de wind om groene, hernieuwbare en onmisbare energie te produceren. Volgens de experts van het IPCC, het Intergovernmental Panel on Climate Change, gaat het om “een essentiële technologie in het kader van de strijd tegen de klimaatverandering”. Of ze nu op zee (offshore) of op het land (onshore) staan, windturbines zijn cruciaal voor een koolstofneutrale toekomst, die de meeste Belgen wenselijk vinden en waaraan ze zelfs willen meewerken. Een koolstofneutrale samenleving zou tegen 2050 een feit moeten zijn. Een windturbine op land van 180 meter hoog voorziet in haar eentje in de elektriciteitsbehoeften van 2800 gezinnen, zowat 9500 MWh per jaar. Verbluffend, vind je niet? Deze windenergiereuzen hebben zelfs nog meer verrassingen voor ons in petto! Hier komen ze ...

We duiken even in de geschiedenis. De windmolens, die al vanaf de 7^e eeuw verschijnen, zijn de voorlopers van onze windturbines. Ze gebruiken immers de kracht van de wind om graan te malen, olijven te persen, een waterpomp te laten werken of een zaag in beweging te zetten. Maar de eerste echte windturbines dateren van 1887, toen de Amerikaanse uitvinder Charles Francis Brush een gekke machine ontwikkelde om zijn woning van stroom te voorzien. En tussen haakjes: hij kon die elektriciteit ook al opslaan in een reeks accu’s. Enkele jaren later ging meteoroloog Paul La Cour een stap verder met het eerste industriële model van een elektriciteitsgenerator. Hij was de eerste die windturbines bouwde en verkocht.

Ze zouden evengoed blauw, groen, oranje of regenboogkleurig kunnen zijn, maar nee hoor, windturbines zijn gewoonlijk wit of grijs. En dat is geen toeval. De ingenieurs weten immers dat wit beter de UV-stralen van de zon weerkaatst. Net als in de luchtvaart gebruiken ze dat weetje om de installatie tegen hitte te beschermen. Want metaal kan slecht tegen warmte (het vervormt) en andere materialen verouderen sneller. Wit verlengt dus de levensduur van de installatie. De kleur speelt ook esthetisch een rol: witte windturbines vallen minder op in het landschap, maar blijven wel zichtbaar. Heb je al de oranje strepen op de wieken van sommige windturbines gezien? Ze zouden wijzen op de nabijheid van een luchthaven. Als je er dichtbij bent, staat er één streep, anders twee.

Een beetje … maar dat geldt voor alles wat mensen ondernemen! Het klopt dat de productie van windturbines een bepaalde impact op de planeet heeft, omdat er broeikasgassen vrijkomen. Vooral bij het winnen van de grondstoffen is dat het geval. Maar zelfs al zijn ze niet perfect voor het milieu, windturbines blijven vanaf hun installatie een belangrijk instrument om een koolstofneutrale samenleving te bereiken. Ze produceren immers elektriciteit met hernieuwbare energie. En wat de CO2-uitstoot betreft: elke kilowattuur afkomstig van een ENGIE-windturbine op het land bespaart tot 400 gram CO2 of de koolstofvoetafdruk van 3 tot 4 km die je zou afleggen met een benzinewagen! Wat dat voor heel België betekent? 484 000 ton CO2 die per jaar vermeden worden of het equivalent van de vervuiling door 225 000 personenwagens op diesel. Wil jij ook iets doen voor de planeet. Ik doe mee!

Absoluut en zelfs steeds beter! Een windturbine aan het einde van haar levenscyclus kan voor 90% gerecycleerd worden in installaties die steeds beter presteren. Vooral de metalen (ijzer en staal) waar windturbines grotendeels uit bestaan, zijn goed te recycleren, maar ook het aluminium en koper van de kabels, de ladders en platformen. En de niet te recycleren overige 10%? Dat zijn vooral de wieken. Ze zijn gemaakt van een composietmateriaal, een combinatie van vezels zoals glas- of koolstofvezels en een epoxy- of polyesterhars. En dat is moeilijk te recycleren.

Een windturbinepark op het land blijft momenteel ongeveer 20 tot 25 jaar in bedrijf. De wieken worden afgevoerd naar een afvalverbrandingsoven of komen terecht op een stortplaats. Dat is verre van ideaal en de windenergiesector is ijverig op zoek naar duurzamere oplossingen. En er worden al resultaten geboekt. Zo is het ZEBRA-project, waaraan ENGIE deelneemt, er begin 2022 in geslaagd om een prototype van een 100% recycleerbare wiek te ontwerpen en te produceren. Een veelbelovend technologisch hoogstandje. Andere innoverende initiatieven focussen op het hergebruik van dit “afval”. Dat kan bijvoorbeeld binnen het Re-Wind-netwerk dat de wieken wil hergebruiken in het kader van architecturale structuren en technieken. Dat dit kan werken, bewijst dit voorbeeld in Denemarken. Een Duits bedrijf heeft dan weer een methode ontwikkeld om ontmantelde wieken van windturbines in cementfabrieken te verwerken.

Niet echt, hoewel het fabeltje van de lawaaierige windturbines nog altijd de ronde doet! Het klopt wel dat exemplaren van de allereerste generatie gevoelige oren konden hinderen. Maar dat is absoluut verleden tijd. Door de technologische vooruitgang zijn windturbines nu fluisterstil. Op de geluidssterkteschaal staan windturbines ergens tussen een nauwelijks hoorbare lichte wind en het typische geluid in een woning (ongeveer 45 dB, gemeten op een afstand van 300 meter). Per extra windturbine moet je 3 dB toevoegen. Wat een verschil met de 70 dB van het geroezemoes op kantoor, de 80 dB veroorzaakt door een rijdende auto of het helse lawaai (140 dB) van een opstijgend vliegtuig.

Ja, dat kan gebeuren, maar zo’n ongeval is zeldzamer dan meestal wordt aangenomen. Het risico hangt sterk af van de plek en de vogelsoorten die in de buurt leven. ENGIE houdt met deze elementen rekening bij de installatie van windturbines en vermijdt bijvoorbeeld trekroutes. Wanneer er grote zwermen vogels in aantocht zijn, worden windturbines soms zelfs stilgelegd. Windturbines zijn in elk geval veel minder gevaarlijk voor vogels dan … katten, die er 1 000 keer meer van zouden oppeuzelen. Windturbines op zee zouden zelfs een gunstige invloed hebben op het mariene ecosysteem, omdat de funderingen een ecologische niche vormen voor algen en schaal- en schelpdieren.

Ja en nee! In België zullen windturbines nooit genoeg elektriciteit kunnen opwekken om in al onze behoeften te voorzien. Maar elke kilowattuur die we met windenergie produceren, brengt ons wel een stap dichter bij een koolstofneutrale toekomst. ENGIE, een van de grootste producenten van groene energie in ons land, koestert grote ambities voor windenergie. Met onze ruim 214 turbines produceren we momenteel genoeg groene energie om de jaarlijkse behoeften van 570 000 gezinnen te dekken. Tegen 2030 willen we er 350 hebben! En zo verminderen we samen onze CO2 uitstoot met 900 000 ton. 

Nee, een windsnelheid van 10 km/u is al voldoende, maar om de turbines op volle kracht te laten draaien is 40 km/u nodig. Maar te veel wind is ook weer niet goed: boven 90 km/u moeten ze worden stilgelegd. In tegenstelling tot wat je soms hoort, produceren windturbines in de winter niet minder stroom. Integendeel zelfs: in de winter duwt de wind met meer kracht tegen de wieken, omdat het dan kouder is en de lucht daardoor een grotere dichtheid heeft.

Moeilijk te zeggen, want beide hernieuwbare energiebronnen zijn essentieel voor de energiemix van elk land. En er wordt snel vooruitgang geboekt. In 2020 werd er in Europa voor het eerst meer elektriciteit opgewekt met hernieuwbare dan met fossiele energie. Een echte doorbraak in het licht van de klimaattransitie, maar er blijft nog veel weg af te leggen. Windenergie heeft het grootste aandeel in de productie van hernieuwbare energie, met 36%, gevolgd door waterkracht (33%), zonne-energie (14%) en vaste biobrandstoffen (8%). ENGIE is een belangrijke speler op het gebied van hernieuwbare energie in Europa en we zijn vastbesloten om de transitie naar een koolstofneutrale toekomst te versnellen en die toestand zelfs al in 2045 te bereiken. Hoe zit het in België? Reeds 1 miljoen residentiële klanten krijgen 100% groene energie geleverd, afkomstig uit verschillende hernieuwbare bronnen. Ze vermijden op die manier de jaarlijkse uitstoot van 600 000 ton CO2 of de vervuiling van 300 000 personenwagens op diesel. En jij, ben jij klaar om op groene energie over te schakelen?

Ja, nu wel, dankzij een nieuw ultrasnel laadstation dat ENGIE in Rodenhuize (Oost-Vlaanderen) in gebruik heeft genomen. Het krijgt zijn energie rechtstreeks van lokale windturbines. Een belangrijke primeur voor België, want elektrische mobiliteit vervult een sleutelrol in de energietransitie naar een koolstofneutrale toekomst.

Een virtueel, online bezoek is niet alleen mogelijk, maar ook een leerrijke en boeiende ervaring. Klim dus zeker eens in de windturbine van Izegem. Maak ook kennis met nieuwe beroepen, waar Jens en Elisabeth bij ENGIE graag meer over vertellen!

Wil je nog meer weten over windenergie? Bekijk onze infografieken die je alles vertellen over windturbines.