Groene energie: kiezen, produceren, investeren
Wat is groene energie?
Groene energie wordt ook wel ‘schone energie’ genoemd. Ze wordt geproduceerd op basis van natuurlijke bronnen zoals de zon, de wind, water van een stuwdam, hout, planten in ontbinding (biomassa), … Met al deze hulpbronnen kan elektriciteit, maar ook warmte of beweging (in het geval van biobrandstoffen) worden geproduceerd. Hun grote voordelen? Ze stoten weinig of geen CO2 uit of zijn CO2-neutraal en ze zijn hernieuwbaar (de natuur maakt ze voortdurend aan).
En net die troeven onderscheiden groene energie van grijze energie. Grijze energie ontstaat uit fossiele bronnen die broeikasgassen uitstoten en uitgeput kunnen raken: steenkool, gas en olie. En nucleaire energie dan? Ook dat is grijze energie, want ze wordt geproduceerd op basis van een fossiele energiebron: uranium. Ze stoot geen CO2 uit, maar produceert wel radioactief afval.
In 2016 nam groene energie 8,7% van het uiteindelijke brutoverbruik in België (elektriciteit, warmte, transport) voor haar rekening. In 2020 zou dat 13% moeten zijn, en in 2030 zelfs 32%.
Hoe wordt groene energie geproduceerd?
Er zijn 5 hernieuwbare productiemethodes:
1. Zonne-energie
De productie van zonne-energie gebeurt vooral met behulp van zonnepanelen op onze daken. Hoe werken zonnepanelen? De zon werkt in op de siliciumcellen, die het licht omzetten in stroom. Dat is het principe van de zonnepanelen of fotovoltaïsche panelen.
Andere zonnepanelen produceren dan weer warmte. Hoe ze dat doen? Met een warmtegeleidende vloeistof die binnenin circuleert en die wordt opgewarmd door de zonnestralen. Dat wordt thermische zonne-energie genoemd.
2. Windenergie
Een windmolen maakt gebruik van wind van minstens 15 km/u – afhankelijk van het windmolenmodel – om zijn wieken en meteen ook een generator te doen draaien. De masten worden in de zee (offshore) of aan land (onshore) geïnstalleerd. Dankzij deze windmolens kan het elektriciteitsnet gevoed worden met groene elektriciteit.
Een windmolen is ook een van de manieren om zelf elektriciteit te produceren. Zo kunnen sommige kleine ondernemingen of landbouwbedrijven inderdaad een windmolen met een verticale rotatieas installeren. Onder bepaalde voorwaarden uiteraard. Dit soort windmolens produceert tot 4x meer dan zonnepanelen met hetzelfde vermogen. Een voorbeeld? De windturbines van Eocycle.
3. Waterkracht
Deze groene energie maakt gebruik van de bewegingen van het water. In een stuwdam wordt een turbine aangedreven door het vallende water. Een watermolen draait dan weer dankzij de stroming van een rivier. En een onderzeese windmolen – ook wel waterturbine genoemd – produceert stroom dankzij de getijden of stromingen.
4. Biomassa
Biomassa duidt op alle organische stoffen die kunnen worden verbrand (hout), ontbonden met gasvorming (landbouwoverschotten, huishoudelijk afval, …) of omgezet in biobrandstoffen (planten).
5. Geothermie
Ofwel de recuperatie van de warmte die aanwezig is in de ondergrond. Bijvoorbeeld door een warmtegeleidende vloeistof door een buis te sturen op 100 meter diepte (30 °C). Of door warmte te halen uit warmwaterbronnen die zich op minstens 3000 meter bevinden (50 °C tot 100 °C). Sinds enkele jaren hebben kuststeden zoals Scheveningen (Nederland) en Marseille gekozen voor zeegeothermie om bepaalde wijken te verwarmen.
Hoe investeren in groene energie?
1. Met zonnepanelen
Een eerste manier is door de aankoop van zonnepanelen. Let wel, je moet hiervoor over een goed georiënteerd dak met de juiste hellingsgraad beschikken. Het is beslist de moeite waard om zonnepanelen te installeren, ondanks de afschaffing van de premies en/of de groenestroomcertificaten (in Brussel bestaan ze nog steeds). De prijs voor zonnepanelen is ondertussen gezakt. Een standaardinstallatie (14 panelen) kost ongeveer 5000 € en heb je afhankelijk van het feit of je in Brussel, Wallonië of Vlaanderen woont op maximum 10 jaar tijd terugverdiend.
2. Via een energiecoöperatie
Een andere oplossing bestaat erin aandelen te kopen in een energiecoöperatie zoals Electrabel Cogreen. Een aandeel kost 125 € en je kan ze aankopen tot je vooraf bepaalde plafonds hebt bereikt. Deze coöperaties gebruiken dat kapitaal om lokale projecten op poten te zetten, zoals een windmolen of een warmtenetwerk. Ze worden ‘financiële’ coöperaties genoemd wanneer ze gecreëerd worden door energiegroepen en ‘burgerlijke’ coöperaties als ze door particulieren worden uitgewerkt.
3. Via een crowdfundingsysteem
De participatieve financiering via het internet is enorm populair. Je kiest gewoon een niet vervuilend project van de lijst en stort een bijdrage. In ruil daarvoor krijg je obligaties die recht geven op dividenden.
4. Door “groene” aandelen te kopen
Nog een andere methode: aandelen kopen van producenten van groene energie. Let wel, daarvoor moet je een beetje thuis zijn op de beurs. Wie dat niet ziet zitten, kan kiezen voor duurzame beleggingsfondsen. Zo zijn er steeds meer de laatste jaren, maar ze zijn helaas niet allemaal even koosjer als ze zich voordoen … Informeer je dus grondig.
5. Door te kiezen voor een groen energiecontract
Waarom kiezen voor groene energie bij je thuis?
De voordelen kunnen worden samengevat in 3 punten:
> Ten eerste is het een manier om op je eigen niveau de opwarming van het klimaat tegen te gaan. Experts blijven het herhalen: het is de hoogste tijd om in actie te schieten en ieders bijdrage is van essentieel belang.
> Ten tweede biedt hernieuwbare energie een economisch voordeel op lange termijn. De prijs ervan is aanzienlijk gedaald de voorbije jaren. En zodra de installaties terugverdiend zijn, zijn de hulpbronnen gratis en onuitputtelijk. Enige nadeel: het rendement schommelt afhankelijk van het weer. Dat maakt het moeilijker om 100% autonoom te worden. Wie die autonomie toch wil bereiken, drukt best tegelijkertijd zijn verbruik door bv. zijn woning beter te isoleren.
> Ten derde zorgen hernieuwbare energiebronnen ervoor dat we minder afhankelijk zijn van fossiele energie, die geïmporteerd moet worden. Volgens de FOD Economie koopt België zijn olie voornamelijk van landen van de OPEC (41%) en van Rusland (38%). Ons aardgas daarentegen komt vooral uit Noorwegen, Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Qatar. Lokaal energie produceren is alvast een eerste stap om ons los te maken van de prijzen van grijze energie die op de wereldmarkten worden vastgelegd.
Wie zijn de betrouwbare leveranciers van groene energie?
13% van het uiteindelijke brutoverbruik zou groene energie tegen 2020 in België voor haar rekening moeten nemen (ten opzichte van 8,7% in 2016).
Er zijn ondertussen steeds meer groene elektriciteitscontracten. Nochtans is er maar één transport- en distributienetwerk, waarin alle elektronen – groene, grijze of nucleaire – samenkomen.
Er zijn verschillende situaties mogelijk:
– Sommige leveranciers (zoals ENGIE Electrabel, de grootste groene producent in België) zijn ook producenten die over windmolens, biomassacentrales, … beschikken. Ze kunnen dus groene energiecontracten garanderen.
– In het geval van windmolencoöperaties is de geproduceerde elektriciteit 100% hernieuwbaar.
– Andere leveranciers zijn louter tussenpersonen. Ze kopen hun groene elektriciteit bij groene producenten. Bij die transactie hoort een ‘groene garantie van oorsprong’ (GO). Dit systeem wordt gecontroleerd door de regulatoren. Wat niet wil zeggen dat iedereen er voorstander van is. GO’s en elektriciteit kunnen namelijk apart aangekocht worden en er worden ook GO’s aangeboden aan lage prijzen (in Scandinavië bijvoorbeeld). Daarom is het belangrijk om je groene elektriciteitsleverancier doordacht te kiezen op basis van de herkomst van deze GO’s.
Hoe dan? Door gewoon de ‘fuel mix’ van de leverancier te raadplegen. Dat is een overzicht van alle primaire bronnen die gebruikt werden om de elektriciteit te produceren die de leverancier verkoopt. Je kan deze info terugvinden op de websites van de regionale regulatoren: VREG, CWaPE en Brugel.
Hoeveel kost groene energie?
Vandaag zijn de groene elektriciteitscontracten zeker concurrerend. Op vergelijkingssites kan je zelfs simulaties uitvoeren. Alles hangt uiteraard af van de parameters: lokalisatie, verbruik, metertype, contractduur, … En je moet ook rekening houden met de ‘fuel mix’ van elke leverancier.
De kostprijs van groene energie is nog iets totaal anders. De hernieuwbare energiebronnen hadden ondersteuning nodig om zich te ontwikkelen. Voor bepaalde energiebronnen is dat nog altijd het geval. En die ondersteuning wordt eigenlijk door de consument betaald via de verschillende elementen op zijn energiefactuur. Denk bijvoorbeeld aan de kosten voor groene energie (de groene energiebijdrage) waarmee de groenestroomcertificaten worden gefinancierd die aan de producenten worden toegekend. Daar komen nog eens 2 toeslagen bij: een voor de windmolens in de Noordzee en een andere in Wallonië voor de wedloop om groenestroomcertificaten voor zonnepanelen (goed voor een schuld van 1,5 tot 2,3 miljard euro).
