Hoe maak je van je woning een “lage-emissiezone”?

Meer dan 350 steden in een vijftiental Europese landen voerden al een lage-emissiezone in (ook wel “Low Emission Zone” of LEZ genoemd). Bij ons gaat het om Brussel, Gent en Antwerpen, in Europa onder andere om Amsterdam, Parijs, Berlijn en Milaan. Ook elders in de wereld is een LEZ een populair instrument, in Japan en Argentinië, China en zelfs de Verenigde Staten. Verwonderlijk is dat niet, want onze mobiliteit kan een grote rol spelen in de strijd tegen de klimaatopwarming.

Maar wat is nu de link tussen een LEZ en je woning? Dat wordt duidelijk als we nagaan waarom steden exclusieve zones voor de minst vervuilende wagens inrichten en waarom onze woningen zo belangrijk zijn als we het klimaat willen redden

Ben je nog niet overgestapt op een elektrische wagen? En heeft je benzine- of dieselauto al wat jaartjes op de teller? Dan ben je zeker al vertrouwd met de “lage-emissiezones” in onze grote steden, die je netjes met een verkeersbord waarschuwen dat je een LEZ binnenrijdt. De Nederlanders hebben het over een Milieuzone, de Fransen noemen het een ZFE-m en de Duitsers een Umweltzone.

Hoe de zone ook heet, het resultaat is hetzelfde: sommige voertuigen mogen het stadscentrum niet meer binnen, omdat ze oud zijn en een vervuilende brandstof gebruiken. En wie toch vrolijk verder rijdt, riskeert een boete! Niet iedereen is bijgevolg blij met zo’n LEZ, die nochtans wel duidelijke milieudoelstellingen nastreeft:

1. De uitstoot van broeikasgassen zoals CO₂ beperken, want die dragen bij tot de klimaatopwarming.
2. Ook de luchtvervuiling tegengaan, want de uitstoot van benzine- en dieselwagens (zwaveldioxide, stikstofoxides, enz.) is nefast voor de luchtkwaliteit en de gezondheid van de stedelingen.

De grote steden willen ons met een LEZ ook aansporen om ons “groener” te verplaatsen, want het “fossiele” verkeer veroorzaakt 20% van de uitstoot van broeikasgassen in Europa. Auto’s hebben een aandeel van 60% in deze vervuiling. Ook een andere sector verstoort ernstig de milieubalans: gebouwen!

In België bedraagt de gemiddelde jaarlijkse uitstoot van een woning ongeveer 2,7 tCO₂ per inwoner, zowat evenveel als wanneer je 10 000 km met een auto met verbrandingsmotor zou afleggen (2,2 tCO2)! Al onze woningen samen nemen 20% van de totale uitstoot van broeikasgassen in ons land voor hun rekening, vooral door hun energieverbruik. Zo ziet de Top 3 van de energieverslinders in onze woningen eruit:

1. verwarming: 60%,
2. productie van warm water: 15%,
3. koelkast en diepvries delen de derde plaats met verlichting: 6%.

Net zoals we dat doen voor onze mobiliteit, moeten we dus werk maken van een koolstofneutrale toekomst voor onze gebouwen. Dat kan met dezelfde aanpak: de uitstoot geleidelijk terugdringen. Met andere woorden: van je woning een lage-emissiezone maken! Ons actieplan bestaat uit 3 stappen:

Als je “groener” wil gaan leven, is het natuurlijk handig als je weet waar de grootste “vervuilers” zich schuilhouden, of met andere woorden: welke toestellen verslinden veel energie? En al even belangrijk: hoe en hoe lang gebruik je toestellen die de energieprestaties van je huishouden ongunstig beïnvloeden?

Je verwarming neemt dus liefst 60% van je totale energieverbruik voor haar rekening. Als je minder wil verbruiken, loont het dus de moeite om je cv-ketel onder de loep te nemen. Want als die ouder dan 15 jaar is, ligt zijn rendement een stuk lager dan bij een moderne ketel en verbruikt hij tot 30% meer energie.

Een ander punt van overeenkomst met auto’s, is dat de ene “brandstof” meer vervuilt dan de andere. Precies daarom zijn de dagen van de mazoutketel geteld en gaat de voorkeur steeds meer uit naar de warmtepomp om woningen te verwarmen. Dat is immers een milieuvriendelijke, toekomstgerichte oplossing. Is je woning nog niet klaar voor een warmtepomp? Dan brengt een hybride systeem redding. En anders is er natuurlijk altijd nog de gasketel. Lees in dit artikel alles over duurzame verwarmingsoplssingen.

Voor je motor is dat zeker niet optimaal en je verbruikt meer dan nodig. Voor een “fout” gebruikte koelkast, diepvries, oven of wasmachine geldt precies hetzelfde. We kunnen ze niet missen, maar ze verbruiken veel energie. Juist daarom heb je er alle belang bij om ze optimaal te gebruiken. Dat kan met onze tips en trucs, zoals het ecoprogramma van je wasmachine kiezen, je koelkast maximaal vullen, je diepvries af en toe ontdooien, enz.

Natuurlijk verwarm je je woning. Maar heb je er ook voor gezorgd dat er geen warmte ontsnapt en er geen koude tocht door je huis waait? Besteed vooral aandacht aan je ramen, voor- en achterdeur, deur naar de kelder, de zolder, een eventuele garage, enz.

Een slecht geïsoleerde woning laat alleen al langs het dak tot 30% van de warmte ontsnappen. Ook langs de muren en vloeren vliegen de calorieën naar buiten. Als de “carrosserie” van je woning (dak, muren, vloer) je niet beschermt tegen het gure weer, ontsnapt de warmte en dringt de kou binnen. Je verwarming moet dan overuren draaien om de temperatuur in je woning aangenaam te houden.

Dat is natuurlijk figuurlijk bedoeld, maar net als bij voertuigen kan je een diagnose van je woning (laten) maken om eventuele defecten op te sporen, na te gaan waar verbetering mogelijk is en een algemene energieprestatiescore op te stellen. Vooral twee instrumenten zijn heel nuttig voor zo’n check-up:

1. EPC

42% van de Belgen zou de EPC-score van hun woning niet kennen, zo blijkt uit een raming. Terwijl zo’n certificaat als energiepaspoort van je woning juist essentieel is, want je leidt er het theoretische energieverbruik van het gebouw uit af. Er zijn trouwens situaties waarin een EPC wettelijk verplicht is, zoals wanneer je vastgoed verkoopt of verhuurt. Hoe geraak je eraan? Doe een beroep op een onafhankelijke, erkende energiedeskundige van je Gewest.

2. Professionele energie-audit

Wil je nog een stapje verder gaan? Vraag dan een volledige energiediagnose van je woning aan. Met dit rapport beschik je over alle gegevens om tot actie over te gaan. Het omvat immers meestal een nauwkeurige beschrijving van de mogelijkheden om de energieprestaties van je woning te verbeteren, aanbevelingen op maat en een stappenplan voor je toekomstige renovatiewerken.

In steden wordt een lage-emissiezone geleidelijk ingevoerd en ook in je woning kan je niet alles in één keer aanpassen. Ga stapsgewijs te werk, overschat je mogelijkheden niet en hou rekening met beperkingen, obstakels en je budget voor energiewerkzaamheden.

Anderzijds stel je je “reis” beter niet te lang uit om op tijd op je bestemming aan te komen. België moet immers de Europese regels toepassen en die bepalen dat:

1. alle nieuwe gebouwen tegen 2030 uitstootvrij moeten zijn,
2. alle bestaande gebouwen tegen 2050 uitstootvrij moeten zijn.

Hoe begin je eraan? Zelfs de langste reis begint stapje voor stapje, net als de energierenovatie van je woning. De volgende 3 stappen lijken ons logisch:

Bij een auto moet je af en toe het oliepeil en de bandendruk controleren, de matten stofzuigen en het dashboard afstoffen. Kleine klusjes, maar met groot effect. En bij je woning? Daar voer je eerst enkele makkelijke en voordelige energie-ingrepen uit, die toch een groot verschil maken. We denken aan:

1. je gloeilampen door ledlampen vervangen,
2. je verwarmingsinstallatie correct laten onderhouden,
3. de thermostaat correct instellen,
4. tocht te lijf gaan met tochthonden,
5. je elektrische toestellen efficiënt en zuinig gebruiken,
6. enz.

Om het tempo op te drijven en nog meer te besparen is het een goed ideel om je woning te optimaliseren op energiegebied. Denk bij een auto aan een bandenwissel of het dichten van een olielek aan de motor. Dat is mogelijk voor niet te veel geld, op weinig tijd en met beperkte technische kennis.

1. Breng aan ramen en deuren nieuwe dichtingen aan.
2. Vervang je koelkast of andere energieverslindende elektrische toestellen door meer recente, energiezuinige modellen.
3. Vervang je oude cv-ketel door een efficiënter verwarmingssysteem. Je zou een nieuwe gascondensatieketel kunnen installeren, want die haalt een hoger rendement, of overschakelen op een hybride systeem dat gas en hernieuwbare energiebronnen combineert.
4. Enz.

Nu is het tijd voor een reuzenstap, alsof je je dieselauto door een elektrische wagen zou vervangen! De vereiste investering is natuurlijk navenant, maar dan ben je ook ineens klaar voor de toekomst – en begin je al meteen te besparen. Voor je woning zou het kunnen gaan om de volgende ingrepen:

1. Isoleer grondig het dak, de zolder en de muren.
2. Laat nieuwe ramen plaatsen.
3. Investeer in een milieuvriendelijke verwarming zoals een warmtepomp.
4. Installeer zonnepanelen.
5. Enz.

Als je de eindbestemming van je energiereis hebt bereikt, is je woning een lage-emissiezone. De inspanning loonde de moeite, want je wint dubbel: je energiefactuur ligt flink lager en je levert een aanzienlijke bijdrage aan een koolstofneutrale toekomst. Maak jij dus ook een LEZ van je woning?