7 keer goed nieuws voor de planeet

Voor alle duidelijkheid: we zijn er nog lang niet als we alle klimaatdoelstellingen willen halen. Maar dat mag ons niet beletten om ons volop in te zetten voor de energietransitie en stap voor stap aan een koolstofneutrale toekomst te werken. De belangrijkste uitdaging waar we voor staan, is onze uitstoot van broeikasgassen verminderen om de klimaatverandering af te remmen. Die heeft immers nefaste gevolgen voor de planeet: achteruitgang van de biodiversiteit, natuurrampen, enz. Maar hoe kunnen we positief blijven, als we weten dat we in 2024 waarschijnlijk het wereldwijde warmterecord van 2023 gaan breken? 

Gelukkig zijn er ook veel positieve evoluties en die tonen aan dat: 

• het de moeite loont om in actie te komen, 
• elke inspanning, hoe klein ook, telt, 
• iedereen op zijn niveau het verschil kan maken.

Overal treffen we sporen van kunststoffen en microplastics aan, zelfs in ons lichaam. Wereldwijd wordt elk jaar 460 miljoen ton aan kunststoffen geproduceerd, maar slechts 9% ervan wordt gerecycleerd. Allerlei maatregelen moeten die vloedgolf indijken. 

• Eerste internationaal verdrag tegen plasticvervuiling? 175 landen voeren hierover onderhandelingen en eind 2024 komen ze in Zuid-Korea bijeen en proberen ze een overeenkomst te sluiten. 
• Sinds juli 2021 verbiedt een Europese richtljn de verkoop van producten gemaakt van wegwerpplastic, zoals rietjes, roerstaafjes, bestek, enz. Ook wereldwijd binden steeds meer landen de strijd aan met wegwerpplastic, zoals Burundi, Rwanda, Lagos of Nigeria. 
• In 2022 heeft België 61% van alle plasticverpakkingen gerecycleerd en daarmee scoren we beter dan de Europese doelstellingen. En tegen 2030 mikt ons land op 70%! 

Er is een reden waarom de aarde ook wel “de blauwe planeet” heet: de oceanen bedekken 70% van het aardoppervlak. Samen vormen ze een van de belangrijkste biodiversiteitsreservoirs, met meer dan 250 000 bekende soorten. Dankzij de inspanningen van de laatste jaren is nu 7,74% van de kustwateren en oceanen beschermd, terwijl dat in de jaren 2010 nog maar 3% was. Ook het label “product van duurzame visserij” wint aan belang. 

De resultaten zijn al merkbaar. Sommige bedreigde diersoorten, zoals de reuzenschildpad op de Galapagos-eilanden, groeien weer in aantal. Ook de walvispopulaties herstellen zich: nu zwemmen er weer meer dan 40 000 rond, na een terugval tot nauwelijks een honderdtal in 1968! Om die sprankeltjes hoop alle kansen te geven, hebben de Verenigde Naties in 2023 een essentiële stap gezet voor de gezondheid van de oceanen, met het eerste verdrag voor de bescherming van de volle zee.   

Inzake biodiversiteit valt er maar zelden goed nieuws te rapen. De lijst met dier- en plantensoorten die met uitsterven bedreigd zijn, is immers lang. Toch is er ook reden tot blijdschap, want nog andere soorten dan de hierboven vermelde Galapagos-reuzenschildpadden beginnen aan een voorzichtige comeback. 

• De situatie van een tiental vogelsoorten – waaronder 2 types kolibries – is aanzienlijk verbeterd. 
• In 2023 zijn twee Sumatra-neushoorns geboren dankzij een programma om deze soort, waarvan er maar een 80-tal exemplaren over zijn, te redden. 
• Het nationaal symbool van Nieuw-Zeeland, de bedreigde bruine kiwi, is weer aan een opmars bezig. 
• Sinds kort vertonen vier soorten tonijn tekenen van herstel. 

Dat onze mobiliteit een flink aandeel heeft in onze uitstoot van broeikasgassen is bekend. Maar wat blijkt? Met z’n allen willen we daar iets aan doen, want we passen onze gewoonten aan. Volgens de mobiliteitsbarometer van Acerta fietsen steeds meer mensen naar hun werk. Liefst 40% van alle werknemers legt het woon-werktraject met de fiets af, soms in combinatie met de auto of het openbaar vervoer.

De auto blijft in België een populair, maar ook steeds milieuvriendelijker vervoermiddel. De opmars van de elektrische auto lijkt in ons land niet te stuiten: op een jaar tijd is hun aantal bijna verdubbeld! 

Ook voor de trein is er weer meer belangstelling, zowel bij pendelaars als internationale reizigers. Vanuit Brussel en Amsterdam rijden er bijvoorbeeld opnieuw nachttreinen naar Berlijn, Wenen en binnenkort ook Praag. 

De grootste groene long van de planeet, het Amazonewoud, staat al tientallen jaren onder druk. Nu is er eindelijk goed nieuws: op amper een jaar tijd is de ontbossing er met liefst 22,3% verminderd. Zo vermeed Brazilië de uitstoot van 133 miljoen ton CO2, of 7,5% van de totale uitstoot van het land. En nog beter: de Braziliaanse president Lula heeft beloofd om tegen 2030 een einde te maken aan de ontbossing in het grootste tropische oerwoud ter wereld.

Vervuiling door vervoer, druk op steden door het te hoge aantal overnachtingen, beschadiging van toeristische sites, enz.: de nadelen van het (massa)toerisme zijn bekend. Maar er is ook een groeiende trend naar meer slow travel (of milieuverantwoord reizen) en sommige regio’s nemen harde maatregelen om de stroom aan bezoekers in te dijken. 

• Barcelona, waar het overtoerisme lelijk huishoudt, beperkt de grootte van de groepen bezoekers, die bovendien niet tegelijk in bepaalde zones aanwezig mogen zijn. 
• Een ander slachtoffer, Venetië, dat elke dag overspoeld wordt door 100 000 ééndagstoeristen, zal bezoekers die er niet minstens één nacht verblijven, een toegangskaart doen betalen. 
• Het Italiaanse nationaal park Cinque Terre gaat nog verder: in sommige dorpen mag je gewoon niet binnen. 
• In Dubrovnik, op Majorca en in Amsterdam zijn cruiseschepen niet langer welkom. 
• En als je naar Bhutan wil reizen, het land van het “bruto nationaal geluk”, dan moet je een toeristenbelasting van 180 euro per overnachting betalen. 

Hernieuwbare energiebronnen en vooral wind- en zonne-energie zijn onmisbaar om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Wist je dat beide groene energiebronnen in 2022 al 12% van de wereldproductie aan elektriciteit voor hun rekening hebben genomen? In 2015 was dat nog maar 5%. En het goede nieuws is vooral dat de groei nog lang niet dreigt stil te vallen. 

• Ook in België zit groene energie in de lift. In 2023 werd er in ons land immers al meer elektriciteit met groene energiebronnen geproduceerd (30,5%) dan met fossiele energie (28,8%). De ENGIE Groep ondersteunt met zijn strategie volop deze positieve trend: we willen de transitie nog versnellen en tegen 2045 koolstofneutraliteit bereiken. 
• Ook voor particulieren is er goed nieuws, want zonnepanelen installeren blijft een rendabele investering. De cijfers en beelden uit deze infografieken vertellen je er alles over! 

Als we het over milieukwesties hebben, mogen we niet te snel toegeven aan pessimisme. De klimaatscenario’s zien er inderdaad niet rooskleurig uit, maar we kunnen ze ook als een uitdaging bekijken om het niet zover te laten komen. De uitstoot van broeikasgassen verminderen om de klimaatopwarming te beperken tot 1,5°C of 2°C kan nog altijd, zeggen de experts. Elke tiende graad stijging die we vermijden is pure winst! 

Met andere woorden: wij allemaal kunnen het verschil maken, op ons eigen niveau, en elk gebaar telt, hoe klein ook. Zo zou bijvoorbeeld je ideale dag er kunnen uitzien om duurzamer te leven.