Hoe zet je hernieuwbare energie in voor je woning?

Het thema ecologie is niet meer weg te denken als het gaat om woningen. De dagen van de verwarmingsketels op steenkool en mazout zijn geteld en warmtepompen hebben de wind in de zeilen. Het bewijs dat de decarbonisatie van oplossingen voor verwarming en de productie van sanitair warm water ook echt mogelijk is ... En dan zijn er ook nog zonnepanelen: een groene én gratis bron van elektriciteit voor je woning. Er zijn vandaag zo veel soorten oplossingen op de markt dat je uiteindelijk niet meer goed weet welke oplossing het best bij je past. Hoe zorg je ervoor dat je woning zo goed mogelijk uitgerust is? Hoe ziet de toekomst eruit voor de fossiele energiebronnen? Op welke hernieuwbare energiebronnen kun je echt rekenen? Volg de gids en laat je wegwijs maken in de verschillende soorten energiebronnen en hun toepassingen voor jouw woning ...

Steenkool, aardolie en aardgas zijn fossiele brandstoffen. Het zijn met andere woorden energiebronnen die rijk zijn aan kool- en waterstof en worden verkregen uit de verwerking van organisch materiaal dat zich miljoenen jaren onder de grond bevond. Fossiele brandstoffen zijn per definitie niet hernieuwbaar omdat ze miljoenen jaren nodig hebben om zich te herstellen. Daarnaast zijn fossiele brandstoffen ook nog eens verontreinigende energiebronnen. Ze zijn immers verantwoordelijk voor een aanzienlijke uitstoot van broeikasgassen (CO2) en de klimaatopwarming. Toch dragen ze niet allemaal een even 'grote' verantwoordelijkheid ...

Steenkool is de meest vervuilende van de drie, terwijl aardgas 30 tot 50% minder CO2 uitstoot vergeleken met de andere fossiele brandstoffen. Hoewel aardgas een 'schonere' brandstof is dan de andere grijze energiebronnen, blijft het een niet-hernieuwbare hulpbron waarvan de natuurlijke voorraad uitgeput geraakt ... en waarvan de prijzen momenteel de pan uit rijzen. In onze transitie naar een koolstofneutrale toekomst blijft gas evenwel een goede overgangsoplossing, die minder vervuilend is dan mazout (een afgeleide van ruwe aardolie) of steenkool.

In België wordt aardgas het vaakst gebruikt voor centrale verwarming (47%) en komt mazout op de tweede plaats (37%). Dat is niet voor niets, want gasketels zijn talrijk aanwezig in ons land. Vooral dan de modellen met condensatie waarmee je tot 30% energie kunt besparen vergeleken met mazout of verouderde installaties. Gasketels zijn betrouwbaar, efficiënt en voordelig want deze toestellen benutten de flexibiliteit van gas om je woning te verwarmen. Dat gebeurt via een gesloten watercircuit dat de radiatoren (of vloerverwarming) voedt. Met gas kun je echter ook sanitair warm water produceren via een boiler of een doorstromer.

De jacht op de mazoutketels is geopend, want deze modellen mogen in België vanaf 2035 niet meer worden verkocht. In Vlaanderen is dat in feite al het geval sinds 1 januari 2022 omdat sinds die datum geen mazoutketels meer mogen worden geplaatst. Brussel zou moeten volgen vanaf 2025 en Wallonië in 2030. Misschien is het dus nu wel het ideale moment om van systeem te veranderen ...

In de huidige ecologische, financiële en reglementaire context zullen alternatieve energiebronnen en hun technische toepassingen alleen maar populairder worden. Maar welke zijn dat precies? De zon, de wind, water uit stuwdammen of hout zijn 'groene' energiebronnen. Ze zijn niet alleen 'schoon' omdat ze geen of weinig CO₂ uitstoten, maar ook hernieuwbaar omdat de natuur ze voortdurend produceert. Er zijn vier grote hernieuwbare energiebronnen die je kunt gebruiken voor je woning:

De zon is dé hernieuwbare, duurzame en gratis energiebron bij uitstek. Met de huidige technologie kunnen we zonnestralen opvangen en verwerken om groene elektriciteit te produceren of water op te warmen. Dat warme water kan vervolgens worden gebruikt voor de verwarming of het huishouden. 

Door fotovoltaïsche zonnepanelen op je dak te installeren, kun je je huis gratis van groene elektriciteit voorzien. Een slimme investering voor je portemonnee, maar ook een bewuste keuze omdat je op die manier je steentje bijdraagt aan de noodzakelijke transitie naar een koolstofneutrale toekomst. Om nog flexibeler te zijn op het vlak van elektriciteit kun je je zelfverbruik vergroten door ook te kiezen voor een thuisbatterij.

Om je huishoudelijk sanitair water te verwarmen, kun je gebruikmaken van een zonneboiler die wordt gevoed door thermische zonnepanelen. Zo'n zonnesysteem (individuele zonneboiler of IZB) kan 40 tot 60% van de behoeften aan sanitair warm water inlossen. Schijnt de zon niet, dan heb je een extra verwarmingssysteem nodig zoals een gasketel.

En wat met verwarmen via zonnestralen? Dat kan, bijvoorbeeld met een gecombineerd zonnesysteem of 'onrechtstreeks' via een warmtepomp, waarvan je het elektrische deel (20% van het verbruik) laat voeden door de productie van je zonnepanelen.

Kort samengevat: de duurzame oplossingen dankzij de zon?

• Fotovoltaïsche zonnepanelen om gratis groene elektriciteit op te wekken voor je woning;
• De zonneboiler en thermische zonnepanelen om je sanitair water te verwarmen;
• De warmtepomp waarvan het elektriciteitsverbruik wordt gedekt door je zonnepanelen.

Als we het hebben over de wind, denken we uiteraard aan de grote windturbines die het elektriciteitsnet van groene stroom voorzien. Individueel is een windturbine echter geen interessante investering. Er bestaat wel een andere manier om de buitenlucht efficiënt te benutten: de warmtepomp (lucht/lucht of lucht/water). Zo'n installatie haalt de latente warmte uit de buitenlucht en geeft ze binnen weer af aan een hogere temperatuur om de binnenruimtes te verwarmen (via convectors of radiatoren). 

Een warmtepomp werkt deels op elektriciteit (20%) en kan bijna 80% van de behoeften aan verwarming via hernieuwbare energie inlossen. Een zeer ecologische oplossing dus, zeker als je ook zonnepanelen installeert om de warmtepomp van groene stroom te voorzien. Met het oog op een optimale efficiëntie wordt een dergelijk systeem echter vooral aanbevolen in nieuwbouwwoningen, zeer goed geïsoleerde woningen of bij ingrijpende renovatiewerken.

Voor sanitair warm water is de warmtepompboiler een innovatief en energie-efficiënt alternatief ten opzichte van de elektrische boiler. Om je huishoudelijk water te verwarmen, is de warmtepompboiler dus een milieuvriendelijke oplossing die ook nog eens goed is voor je portemonnee. Met de nieuwste modellen kun je de kostprijs voor de productie van warm water zelfs delen door drie ... Combineer je dit toestel met zonnepanelen, dan sla je twee vliegen in één klap.

Kort samengevat: de duurzame oplossingen dankzij de wind?

• De aerothermische warmtepomp voor de verwarming van nieuwbouwwoningen of zeer goed geïsoleerde woningen;
• De warmtepompboiler als ideale oplossing om sanitair warm water te produceren.

De warmte die aanwezig is in de ondergrond recupereren om je woning te verwarmen? Een ingenieus systeem, niet? En het is nog mogelijk ook dankzij de geothermische warmtepomp (bodem/water). Concreet gebruikt dit toestel de aardwarmte (die wordt opgeslagen door de bodem) om het water in het verwarmingscircuit te verwarmen (of af te koelen). Dit ecologische systeem blijft echter vrij duur en veeleisend omdat je een vrij groot perceel nodig hebt. Hetzelfde geldt voor de water/water warmtepomp die de warmte uit het grondwater haalt en een diepteboring vereist. Net als alle warmtepompen zijn deze systemen bovendien vooral geschikt voor nieuwbouwwoningen en zeer goed geïsoleerde woningen. 

Kort samengevat: de duurzame oplossingen dankzij de bodem?

• De geothermische warmtepomp om je woning te verwarmen en sanitair warm water te produceren, op voorwaarde dat je een groot perceel hebt en een nieuwbouw- of zeer goed geïsoleerde woning.

Deze term verwijst naar alle organische stoffen die verbrand kunnen worden (zoals hout of pellets), ontbonden kunnen worden door gas af te geven (zoals landbouwoverschotten of huishoudelijk afval) of verwerkt kunnen worden tot biobrandstof (planten). Neem nu de verwarmingsketel op pellets, ook 'granulatenketel' genoemd. Hiermee kun je je verwarmen, maar ook op een rendabele manier sanitair warm water produceren. Deze oplossing heeft niet alleen heel wat voordelen maar ook nadelen, zoals de opslag van de pellets en de kostprijs van de ketel en de installatie ervan. De biomassaverwarmingsketel werkt volgens hetzelfde principe maar met hernieuwbare plantaardige brandstoffen (houtsnippers of -blokken, graangewassen, koolzaad enz.). Een duurzame oplossing, op voorwaarde dat de brandstof een biolabel heeft.

Kort samengevat: de duurzame oplossingen dankzij biomassa?

• De verwarmingsketel op pellets om je woning en je sanitair water te verwarmen;
• De verwarmingsketel op biomassa om je woning en je sanitair water te verwarmen.

Nu je wat meer inzicht hebt in de verschillende bestaande energiebronnen, moet je natuurlijk ook nog de juiste keuzes kunnen maken. Die keuzes moeten afhankelijk zijn van verschillende factoren (grootte van je gezin, behoeften, type woning enz.) maar ook aan jouw verwachtingen voldoen ... Misschien wil je je huidige comfort behouden? Of je budget onder controle houden en besparen? Of kies je voor een oplossing die rendabel is op lange termijn, waarmee je ook nog eens je steentje bijdraagt aan de overstap naar een energieneutrale toekomst?

Jouw persoonlijke situatie is dus doorslaggevend, rekening houdend met de behoeften van je gezin, de kenmerken van je woning en je middelen. Niet alle systemen zijn immers geschikt voor elke woning. Hoeveel elektriciteit verbruik je bijvoorbeeld per jaar? Hoeveel mensen gebruiken sanitair warm water? Is je woning geschikt voor zonnepanelen? Is je huis voldoende geïsoleerd om een warmtepomp te installeren? Staat er een grote renovatie gepland? Hoe oud is je huidige verwarmingsketel? Heb je recht op gewestelijke premies voor verwarming? Allemaal cruciale vragen die je helpen het systeem te vinden dat het best bij je past.

• Elektriciteit: er gaat niets boven zonnepanelen op je dak, eventueel in combinatie met een thuisbatterij. Zonnepanelen zijn niet alleen duurzaam en voordelig, maar ook een rendabele investering. Is je dak niet geschikt voor zonnepanelen? Je kunt nog steeds blijven profiteren van hernieuwbare groene energie die volledig in België wordt geproduceerd, dankzij het contract met groene stroom van ENGIE.
• Verwarming: je hebt keuze te over en alles hangt af van de indeling van je woning, maar de gascondensatieketel blijft een uitstekende oplossing. Dit systeem is minder 'vervuilend' dan de andere fossiele energiebronnen, zuinig (ondanks de huidige prijzen) en efficiënt. Voor nieuwbouwwoningen of kwalitatieve renovaties biedt de warmtepomp dan weer een echt ecologische oplossing.
• Sanitair warm water: de warmtepompboiler werpt zich op als een uitstekende keuze voor de toekomst om je huishoudelijk water te verwarmen, zowel op het vlak van comfort en budget als op ecologisch vlak.

En dan nog een laatste tip. Welke keuzes je ook maakt, het is altijd verstandig om na te denken over je woning in haar geheel. Sommige oplossingen passen immers goed samen, andere een stuk minder. De hybride verwarmingsketel bijvoorbeeld is een slim verwarmingssysteem dat een gascondensatieketel combineert met een warmtepomp en zo de troeven van de twee toestellen benut. Heb je je zinnen gezet op een warmtepomp, dan zijn zonnepanelen een uitstekend idee voor het elektriciteitsverbruik van de pomp.

Gasketel, mazoutketel, pelletketel, hybride verwarmingsketel, biomassaketel, micro-warmtekrachtkoppelingsketel, elektrische verwarming, warmtepomp of zonneboiler ... Wil je graag meer weten over de verschillen tussen al deze verwarmingssystemen? In dit artikel leggen we je alles haarfijn uit.

Meer informatie?  Download ons gratis e-book. In deze verwarmingsgids leren de specialisten van ENGIE je alles over welke verwarmingssystemen er bestaan, wat hun voor- en nadelen zijn en waar je rekening mee moet houden bij het maken van je keuze.